สรุปความเป็นมาของ ตำรวจภูธรภาค 1 และกองบังคับการอำนวยการ ฯ

1. ปี 2503 พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2503 แบ่งส่วนการกรมตำรวจ เป็นราชการบริหารส่วนกลาง และราชการบริหารส่วนภูมิภาค โดย กองบัญชาการตำรวจภูธร เป็นส่วนราชการบริหารส่วนกลาง มีกองบังคับการตำรวจภูธรเขตประจำเขต 9 เขต คือ
กองบังคับการตำรวจภูธรเขต 1-9 ซึ่งกองบังคับการตำรวจภูธรเขต 1 ตั้งที่ จว.พระนครศรีอยุธยา มีเขตอำนาจการรับผิดชอบและพื้นที่การปกครองในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา, ลพบุรี, ชัยนาท, สิงห์บุรี, อ่างทอง, สระบุรี, ปทุมธานี, นนทบุรี, และสมุทรปราการ โดยทุกกองบังคับการฯ มีกองกำกับการตำรวจวิทยาการ, กองกำกับการตำรวจชายแดนเขต และกองกำกับการตำรวจภูธรเขต
 
- ฝ่ายอำนวยการ ของกองบัญชาการตำรวจภูธร เป็นหน่วยงานระดับกองกำกับการ ประกอบด้วย
(1) กองกำกับการ 1 แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกกลาง แผนกทะเบียนประวัติและจัดกำลัง แผนกสวัสดิการ และแผนกการเงินและพัสดุ 
(2) กองกำกับการ 2 แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกสืบสวนและสอบสวน แผนกศูนย์ร่วมข่าว แผนกสถิติวิจัยและแผนการณ์ และ แผนกคดีและวินัย 
(3) ฝ่ายอำนวยการตำรวจภูธรชายแดน แบ่งเป็น 4 กองกำกับการ ได้แก่ กองกำกับการกำลังพล,กองกำกับการข่าว, กองกำกับการยุทธศาสตร์และการฝึก และ กองกำกับการส่งกำลังบำรุง 
(4) ฝ่ายสนับสนุนตำรวจภูธรชายแดน แบ่งเป็น 4 กองกำกับการ ได้แก่ กองกำกับการบินลำเลียง, กองกำกับการสนับสนุนทางอากาศ, กองกำกับการสื่อสาร, และกองกำกับการพลาธิการ
 
- ฝ่ายอำนวยการ ของกองบังคับการตำรวจภูธรเขต เป็นหน่วยงานระดับกองกำกับการ ได้แก่ กองกำกับการตำรวจภูธรเขต 
 
2. ปี 2508 พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ.2508 ยกเลิก พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ.2503 โดยส่วนของกองบัญชาการตำรวจภูธร มีส่วนราชการเหมือนกันกับการแบ่งส่วนราชการกรมตำรวจปี พ.ศ.2503 ข้างต้น 
 
3. ปี 2515 ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 130 ยกเลิก พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ.2508 ในส่วนของ กองบัญชาการตำรวจภูธร และกำหนดให้ กองบัญชาการตำรวจภูธร มีส่วนราชการ ดังนี้ 3.1 ฝ่ายอำนวยการตำรวจภูธร มีฐานะเป็นกองบังคับการ แบ่งเป็น 5 กองกำกับการ ได้แก่ 
(1) กองกำกับการกำลังพล แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกกลาง, แผนกทะเบียนประวัติและจัดกำลัง, แผนกวินัย และแผนกสวัสดิการ 
(2) กองกำกับการข่าว แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการและจัดเก็บเอกสาร แผนกรายงานและกระจายข่าว, แผนกวิเคราะห์ข่าว และ แผนกปฏิบัติการข่าว 
(3) กองกำกับการยุทธการ แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกแผนและยุทธการ แผนกสถิติและวิจัย แผนกปฏิบัติการจิตวิทยา และ แผนกศึกษาและฝึกอบรม 
(4) กองกำกับการส่งกำลังบำรุง แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกพลาธิการ แผนกขนส่งและสื่อสาร แผนกการเงิน และ แผนกการแพทย์
(5) กองกำกับการปราบปรามภูธร แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนก 1, แผนก 2, แผนก 3 และ แผนก 4
 
3.2 กองบังคับการตำรวจภูธรเขตประจำเขต 9 เขต คือ กองบังคับการตำรวจภูธรเขต 1-9 ซึ่งกองบังคับการตำรวจภูธรเขต 1 ตั้งที่ จว.พระนครศรีอยุธยา มีเขตอำนาจการรับผิดชอบและเขตพื้นที่การปกครองใน จว.พระนครศรีอยุธยา, ลพบุรี, ชัยนาท, สิงห์บุรี, อ่างทอง, สระบุรี, ปทุมธานี นนทบุรี และ สมุทรปราการ โดยทุกกองบังคับการฯ มีกองกำกับการตำรวจวิทยาการ และกองกำกับการตำรวจภูธรเขต 
 
- ฝ่ายอำนวยการ ของกองบังคับการตำรวจภูธรเขต เป็นหน่วยงานระดับกองกำกับการ ได้แก่ กองกำกับการตำรวจภูธรเขต อนึ่ง สำหรับในส่วนของตำรวจภูธรชายแดน และตำรวจภูธรชายแดนเขต ที่เคยเป็นส่วนราชการขึ้นการบังคับบัญชากับ กองบัญชาการตำรวจภูธร ได้แบ่งส่วนราชการใหม่ขึ้นกับราชการบริหารส่วนกลาง มีฐานะเป็นกองบัญชาการ เรียกว่า กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน
 
 
4 ปี 2519 พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย (ฉบับที่ 5) พ.ศ.2519 ยกเลิกประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 130 ในส่วนของกองบัญชาการตำรวจภูธร และกำหนดให้กองบัญชาการตำรวจภูธร มี 4 กองบัญชาการ ได้แก่ กองบัญชาการตำรวจภูธร 1 – 4 โดยในแต่ละกองบัญชาการตำรวจภูธร มีส่วนราชการ ได้แก่ กองบังคับการอำนวยการตำรวจภูธร กองบังคับการสืบสวนสอบสวนตำรวจภูธร และกองบังคับการกิจการพิเศษตำรวจภูธร โดยกองบัญชาการตำรวจภูธรภาค 1 มีเขตอำนาจการรับผิดชอบและพื้นที่ในการปกครองในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา, ลพบุรี ชัยนาท, สิงห์บุรี, อ่างทอง, สระบุรี, ปทุมธานี, นนทบุรี, สมุทรปราการ, ชลบุรี, ฉะเชิงเทรา ,นครนายก, ปราจีนบุรี, ระยอง, จันทบุรี, ตราด, นครปฐม, ราชบุรี, สุพรรณบุรี, กาญจนบุรี, เพชรบุรี, ประจวบคีรีขันธ์, สมุทรสาคร, และสมุทรสงคราม รวม 24 จังหวัด
 
- ฝ่ายอำนวยการ ของกองบัญชาการตำรวจภูธร เป็นหน่วยงานระดับกองบังคับการ ได้แก่ กองบังคับการอำนวยการตำรวจภูธร ประกอบด้วย 4 กองกำกับการ ดังนี้ 
1. กองกำกับการกำลังพล แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกทะเบียนประวัติและจัดกำลัง แผนกคดีและวินัย และ แผนกสวัสดิการ 
2. กองกำกับการข่าว แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกรายงานและกระจายข่าว แผนกวิเคราะห์ข่าว และ แผนกปฏิบัติการข่าว 
3. กองกำกับการยุทธการ แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกแผนและยุทธการ แผนกสถิติและวิจัย และ แผนกศึกษาและฝึกอบรม 
4. กองกำกับการส่งกำลังบำรุง แบ่งเป็น 4 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกแผนปฏิบัติการ แผนกพลาธิการ และ แผนกส่งกำลังบำรุง 
 
5. ปี 2519 คำสั่งของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ฉบับที่ 45 ยกเลิก พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ.2519 ในส่วนของกองบัญชาการตำรวจภูธร และกำหนดให้กองบัญชาการตำรวจภูธร มี 4 กองบัญชาการ ได้แก่ กองบัญชาการตำรวจภูธร 1 – 4 ตามเดิม โดยในแต่ละกองบัญชาการตำรวจภูธร มีส่วนราชการ ได้แก่ กองบังคับการอำนวยการตำรวจภูธร กองบังคับการตำรวจภูธร จำนวน 3 กองบังคับการ และกองกำกับการสืบสวนสอบสวน
- ฝ่ายอำนวยการ ของกองบัญชาการตำรวจภูธร เป็นหน่วยงานระดับกองบังคับการ ได้แก่ กองบังคับการอำนวยการตำรวจภูธร ประกอบด้วย 5 กองกำกับการ ดังนี้ 
1. กองกำกับการกำลังพล แบ่งเป็น 5 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกทะเบียนพลแผนกประวัติและจัดกำลัง แผนกวินัย และ แผนกสวัสดิการ 
2. กองกำกับการข่าว แบ่งเป็น 5 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกรายงานและกระจายข่าว แผนกสถิติคดีอาญาและข้อมูล แผนกวิเคราะห์ข่าว และ แผนกปฏิบัติการข่าว 
3. กองกำกับการยุทธการ แบ่งเป็น 5 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกแผนอาชญากรรม แผนกแผนรักษาความมั่นคงและปลอดภัย แผนกวิจัยและวางแผนพัฒนา และ แผนกศึกษาและฝึกอบรม 
4. กองกำกับการส่งกำลังบำรุง แบ่งเป็น 8 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกแผนกำลังบำรุง แผนกงบประมาณ แผนกการเงิน แผนกพลาธิการ และ แผนกยานพาหนะและขนส่ง แผนกสื่อสาร และแผนกการแพทย์ 
5. กองกำกับการสวัสดิภาพเด็กและประชาชน แบ่งเป็น 7 แผนก ได้แก่ แผนกธุรการ แผนกสถิติวิจัยและวางแผน แผนกมวลชนสัมพันธ์ แผนกกิจกรรมนักเรียน แผนกกิจกรรมเยาวชน แผนกศึกษาอบรมและเผยแพร่ และแผนกควบคุมสงเคราะห์คุ้มครองเด็กและเยาวชน 
- สำหรับ กองบังคับการตำรวจภูธร จำนวน 3 กองบังคับการ ของกองบัญชาการตำรวจภูธรภาค 1 ซึ่งรับผิดชอบ 24 จังหวัด มีดังนี้ 
(1) กองบังคับการตำรวจภูธร 1 มีเขตอำนาจการรับผิดชอบและเขตพื้นที่การปกครองในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ลพบุรี ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง สระบุรี ปทุมธานี และ นนทบุรี รวมจำนวน 8 จังหวัด
(2) กองบังคับการตำรวจภูธร 2 มีเขตอำนาจการรับผิดชอบและเขตพื้นที่การปกครองในจังหวัดสมุทรปราการ ชลบุรี ฉะเชิงเทรา นครนายก ปราจีนบุรี ระยอง จันทบุรี และ ตราด รวมจำนวน 8 จังหวัด 
(3) กองบังคับการตำรวจภูธร 3 มีเขตอำนาจการรับผิดชอบและเขตพื้นที่การปกครองในจังหวัดนครปฐม ราชบุรี สุพรรณบุรี กาญจนบุรี เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ สมุทรสาคร และสมุทรสงคราม รวมจำนวน 8 จังหวัด 
โดยในแต่ละกองบังคับการตำรวจภูธร มีส่วนราชการประกอบด้วย กองกำกับการอำนวยการ กองกำกับการสืบสวนสอบสวน และกองกำกับการวิทยาการ 
 
 
6. ปี 2536 พ.ร.ฎ แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย (ฉบับที่ 22) พ.ศ.2536 ยุบเลิกกองบัญชาการตำรวจภูธร 1 – 4 และหน่วยงานในสังกัดยุบเลิกการแบ่งเขตตำรวจภูธรจังหวัดทั่วประเทศ ในราชการบริหารส่วนภูมิภาค จัดตั้งกองบังคับการอำนวยการตำรวจภูธรภาค 1 – 9 ขึ้น เป็นหน่วยขึ้นตรงต่อกรมตำรวจ โดยกองบังคับการอำนวยการตำรวจภูธรภาค 1 มีเขตอำนาจการรับผิดชอบในท้องที่พระนครศรีอยุธยา ลพบุรี ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง สระบุรี ปทุมธานี และ นนทบุรี และสมุทรปราการ 
 
7 ปี 2539 พ.ร.ฎ.แบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2539 ยุบเลิกการแบ่งส่วนราชการ และแบ่งส่วนราชการใหม่ โดยตำรวจภูธรภาค เป็นราชการบริหารส่วนกลาง มีฐานะเป็นกองบัญชาการ ได้แก่ ตำรวจภูธรภาค 1-9 และมีกองบังคับการอำนวยการ และกองกำกับการสืบสวนสอบสวน โดยตำรวจภูธรภาค 1 มีเขตอำนาจการรับผิดชอบในท้องที่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา, ลพบุรี, ชัยนท, สิงห์บุรี, อ่างทอง, สระบุรี,ปทุมธานี, นนทบุรี และ สมุทรปราการ รวม 9 จงหวัด สำหรับ กองบังคับการอำนวยการ แบ่งเป็น 5 กองกำกับการ ได้แก่ กองกำกับการ 1-5
 
8. ปี 2541 พ.ร.ฎ.โอนกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย ไปจัดตั้งเป็นสำนักงานตำรวจแห่งชาติตั้งแต่ 17 ต.ค. 2541 9. ปี 2548 พ.ร.ฎ. แบ่งส่วนราชการสำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ.2548 และ กฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการเป็นกองบังคับการหรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นในสำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ. 2548 โดย ตำรวจภูธรภาค 1-9 ตามสำนักงานตำรวจแห่งชาติประกาศกำหนด แบ่งเป็นดังนี้ 
(1) กองบังคับการอำนวยการ ประกอบด้วย ฝ่ายอำนวยการ 1-5 
(2) ตำรวจภูธรจังหวัด ประกอบด้วย ฝ่ายอำนวยการ กลุ่มงามสืบสวน กลุ่มงานสอบสวน สถานีตำรวจภูธร 
(3) ศูนย์สืบสวนสอบสวน ประกอบด้วย กลุ่มงานสืบสวน กลุ่มงานสอบสวน กองกับการ ปฏิบัติการพิเศษ กลุ่มงานสวัสิดภาพเด็กฯ 
(4) ศูนย์ฝึกอบรม 
(5) ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ